नेपाली भूमिमा भारतीयको बस्ती

मोरङ, २१ भदौ — मोरङको जहदा गाउँपालिकामा नेपाली भूमि मिचेर भारतीयले बस्ती बसाएका छन्। जहदा-७ तारेगामास्थित नेपाल-भारत सीमास्तम्भ (जंगेपिलर) पीपी १७४÷पीपी ६२ नम्बरसँगै टाँसेर घर बनाएका छन्। सीमाक्षेत्रमा भेटिएका स्थानीय सञ्जयकुमार साहका अनुसार जनवरीमा नेपाल-भारत संयुक्त टोलीले सीमाक्षेत्रको नापी गरेको थियो । त्यसबेला सीमास्तम्भभन्दा उत्तरतर्फ नेपालीका केही घर हटाइएको भए पनि भारतीय बस्ती भने जस्ताको तस्तै छन् ।

विराटनगरको रानी भन्सारबाट १७ किलोमिटर दूरीमा पर्छ-तारेगामको उक्त बस्ती । त्यहाँसम्म पुग्न केही कालोपत्रे सडक भए पनि धरैजसो भाग भने कच्ची ग्राभेल पर्छ । दसजगा क्षेत्रसँग जोडिएको चियाखाजा पसलका सञ्चालक नेपाली नागरिक फूलमान साहले भने, ‘यहाँ बडा रामराज्य छ। हामी वारिपारिका मिलेर बस्छौं । कोही सुरक्षाकर्मीको जरुरी नै छैन । को नेपाली र को भारतीय भन्ने भेदभाव हामीबीच छैन।’

भारततर्फ बिहार राज्यअन्तर्गत अररिया जिल्लाको सोनामनी गोदाम पर्छ भने नेपालतर्फ चाहिँ जहदा गाउँपालिकाको वार्ड नम्बर ७, तारेगामा बजार पर्छ । दुईतर्फ बस्तीको बीचमा केही भाग खाली जस्तो त देखिन्छ तर दसगजा क्षेत्र कहाँ हो भनेर छुट्ट्याउन सक्ने अवस्था छैन। ‘नो म्यान्स ल्यान्ड’ (निर्जन) भनिने नेपाल-भारत सीमाको दसगजा क्षेत्रमा नेपाल र भारत दुवै देशले दस-दस गज खाली छाड्नुपर्ने हो।

जंगेपिलरभन्दा पूर्वपट्टिको भूभागमा भारतले दसगजा क्षेत्र मिचेर पक्की सडक बनाएको छ। अग्लो पारेर सिमेन्ट ढलान गरेर बनाइएको उक्त बाटोका कारण यसपटकको बाढीमा पनि नेपालीका घरहरू डुबेको पनि सञ्जय साहले बताए। जंगेपिलरभन्दा पूर्वपट्टिको भूभागमा भारतले दसगजा क्षेत्र मिचेर पक्की सडक बनाएको छ। अग्लो पारेर सिमेन्ट ढलान गरेर बनाइएको उक्त बाटोका कारण यसपटकको बाढीमा पनि नेपालीका घरहरू डुबानमा परे।

‘यो बजरंगबली (हनुमान) मन्दिर दसगजाको बीचमा छ । यसको ढलान नयाँ भए पनि मन्दिर १५-२० वर्ष पुरानै हो’, सञ्जय साहले मन्दिर देखाउँदै भने, ‘पहिला त कता नेपाल वा भारत भन्ने पनि थिएन । पोहोर साल नापी आएपछि चाहिँ सीमा यहाँ पर्छ भन्नेसम्म भएको छ।’ जंगेपिलरभन्दा उत्तर नेपालपट्टि दिन बिराएर हाट लाग्छ । नेपाल-भारत दुवैतर्फका मान्छेले त्यहीँ किनमेल गर्छन्। त्यहाँबाट भारतको फारबिसगन्ज १५ र नेपालको विराटनगर १७ किलोमिटर दूरीमा पर्छ । नेपालमा अर्को बजार छैन । ‘यहाँ पनि घरहरू थिए, गतसाल नापी भएपछि बजारका घर हटाइए । अहिले चाहिँ हाट मात्र लाग्छ’, त्यहीँ भेटिएका एक भारतीय स्थानीयले बताए, ‘यहाँ नेपाली भूमि मिचिएको छैन । यो पिलरबाट पूर्व र पश्चिम दुवैतर्फ सीमा उत्तरतिर जान्छ । हेर्दा मात्रै मिचिएजस्तो देखिएको हो ।’ उनले पनि यो समाजमा नेपाली र भारतीय भन्ने विभेदपूर्ण भावना नभएको बताए ।

बजरंगबलीको मन्दिरभन्दा उत्तरतर्फको दुर्गा मन्दिर भने अहिले नेपालमा परेको छ, जुन पहिले भारतीयले बनाएका थिए । ‘यो मन्दिर बनेको ठाउँमा त भारतीय जिमिनदार नन्दलाल भगतको हात्ती बाँध्ने घर थियो । नेपालतर्फ पनि उनको सय बिघाभन्दा बढी जग्गा थियो’, सञ्जयले भने, ‘अहिले उनका तीन भाइ छोरा यहीँ बस्छन् । माइलो छोरा बैजनाथ भगतको घरको पर्खाल दसगजाभित्र पर्छ।’

अहिले पनि दसगजाभित्रै पर्खाल पर्ने घरमा बसिरहेका बैजनाथ भगतले नेपालमा परेको आफ्नो ८० बिघा जग्गा बेचिसकेको र केही जग्गाको भने पैसा पनि नपाएको बताए। आफू जन्मनेबित्तिकै पिताको मृत्यु भएको बताउने ६३ वर्षीय उनले भने, ‘एक जना भतिजाको नेपाली नागरिकता थियो । त्यसैले काम चलाएका थियौं ।’ नेपालतर्फको भूभागमा आएर कुरा गरिरहेका उनले पनि यहाँ कता नेपाल र भारत भन्ने व्यवहार स्थानीय बासिन्दाको तहमा नभएको बताए । एक पुस्ताअघिसम्म तीनवटा हात्ती पालेर बस्ने यी जिमिनदारको राजाजस्तै ठाँट भए पनि अहिले सर्वसाधारणमा परिणत भइसकेका छन् ।

स्थानीय युवा विक्रम साहले दसगजा क्षेत्रमा बसोवास गर्ने गरिबहरू रहेको बताए । उनले केही नेपाली पनि दसगजामा बसोबास गर्ने बताए । उनले भने, ‘गत जनवरीमै दुई देशको संयुक्त नापी हुँदा जिमिनदारलाई पनि दसगजा खाली गर्न भारतीय पक्षले भनेको थियो । अझै खाली भएको छैन ।’ त्यहाँ भारतीय पक्षले बनाएको बाटो नेपाली भूमिमा बनेको छ तर सिमेन्ट ढलान गरेर बनाइसकेकाले त्यसलाई नभत्काउन सिक्टी पञ्चायतका मुखिया जयकुमार मण्डलले दबाब दिएका छन् ।

उनी विधायक विजयकुमार मण्डलका सहोदर भाइ भएकाले भत्काउन नेपाल पक्षले नसकेको विक्रमले बताए । स्थानीय मिलेर बसे पनि बेलाबखत भारतीय सशस्त्र सीमा बल (एसएसबी) नेपाली सीमा क्षेत्रमै आएर दुःख दिने गरेको स्थानीय बताउँछन् । केहीअघि भारतीय सुरक्षाकर्मीले नेपाली भूमिमै आएर एकजना नेपालीलाई पक्राउ गरेपछि त्यसको विरोधमा नेपालीले प्रदर्शन गरेका थिए। — अन्नपूर्णपोस्ट दैनिक

तपाईको प्रतिक्रिया

सम्बन्धित समाचार